Παίζει ρόλο ο μεταβολισμός στην απώλεια βάρους;

Ξέρετε άτομα που παραπονιούνται ότι έχουν αργό μεταβολισμό και ότι μετά βίας τρώνε λίγο και ωστόσο παίρνουν βάρος; Ή έχετε συναντήσει ανθρώπους που παραπονιούνται για κάποιον που γνωρίζουν που μπορεί να φάει ό,τι θέλει συμπεριλαμβανομένων μεγάλων μερίδων πρόχειρου φαγητού λόγω γρήγορου μεταβολισμού και προφανώς δεν παχαίνει ποτέ. 

Και στις δύο περιπτώσεις το άτομο συνήθως τελειώνει λέγοντας: "Δεν είναι δίκαιο!"

Ο μεταβολισμός αναφέρεται σε όλες τις χημικές διεργασίες που συμβαίνουν συνεχώς μέσα στο σώμα σας και επιτρέπουν τη ζωή και την κανονική λειτουργία του οργανισμού .

Μερικοί άνθρωποι είναι απλώς τυχεροί. Κληρονόμησαν γονίδια που προάγουν τον ταχύτερο μεταβολισμό και μπορούν να φάνε περισσότερα από άλλα χωρίς να παχύνουν. Άλλοι δεν είναι τόσο τυχεροί και καταλήγουν με αργό μεταβολισμό.

Εάν ο μεταβολισμός σας είναι «υψηλός» (ή γρήγορος), θα κάψετε περισσότερες θερμίδες σε ηρεμία και κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας. Ένας υψηλός μεταβολισμός σημαίνει ότι θα χρειαστεί να προσλάβετε περισσότερες θερμίδες για να διατηρήσετε το βάρος σας. Αυτός είναι ένας λόγος που μερικοί άνθρωποι μπορούν να τρώνε περισσότερο από άλλους χωρίς να πάρουν βάρος. Ένα άτομο με «χαμηλό» (ή αργό) μεταβολισμό θα κάψει λιγότερες θερμίδες κατά την ανάπαυση και κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας και επομένως πρέπει να τρώει λιγότερο για να αποφύγει το υπερβολικό βάρος.

Πολλά πράγματα επηρεάζουν την αύξηση βάρους. Αυτά πιθανότατα περιλαμβάνουν γονίδια, ορμόνες, διατροφή και τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένου του ύπνου, της σωματικής δραστηριότητας και του στρες.

Οι αδύνατοι άνθρωποι τείνουν να είναι πιο δραστήριοι κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων από τα άτομα που είναι υπέρβαρα. Πως γίνεται αυτό;  Μπορεί να είναι  περισσότερο υπερκινητικά δηλαδή, τείνουν να είναι σε κίνηση ακόμη και όταν ασχολούνται με δραστηριότητες που δεν ασκούνται. Το αν αυτή η τάση για κίνηση περισσότερο ή λιγότερο είναι γενετικά προγραμματισμένη  παραμένει αβέβαιο. Μπορεί όμως να προσθέτει ή να αφαιρεί εκατοντάδες θερμίδες κάθε μέρα.

Τα παχύσαρκα άτομα ξοδεύουν περισσότερες θερμίδες, κατά μέσο όρο, από τα αδύνατα άτομα κατά τη διάρκεια των περισσότερων δραστηριοτήτων, εν μέρει επειδή χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια για να μετακινηθούν. Αλλά τείνουν να είναι πιο αδρανεί, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολη την απαλλαγή από το σωματικό λίπος.

Ο βασικός μεταβολικός ρυθμός εξαρτάται επίσης από:

• Μέγεθος σώματος και σύνθεση. Οι άνθρωποι που είναι μεγαλύτεροι ή έχουν περισσότερους μυς καίνε περισσότερες θερμίδες, ακόμη και σε κατάσταση ηρεμίας.
• Φύλο. Οι άνδρες έχουν συνήθως λιγότερο σωματικό λίπος και περισσότερους μύες από τις γυναίκες της ίδιας ηλικίας και βάρους. Αυτό σημαίνει ότι οι άνδρες καίνε περισσότερες θερμίδες.
• Ηλικία. Με τη γήρανση, οι άνθρωποι τείνουν να χάνουν μυς. Περισσότερο από το βάρος του σώματος προέρχεται από λίπος, το οποίο επιβραδύνει την καύση θερμίδων.

Ανεξάρτητα από το αν ο μεταβολισμός σας είναι γρήγορος ή αργός, το σώμα μας είναι σχεδιασμένο να αποθηκεύει περίσσεια ενέργειας στα λιποκύτταρα. Έτσι, εάν τρώτε και πίνετε περισσότερες θερμίδες («πρόσληψη ενέργειας») από όσες ξοδεύει το σώμα σας («παραγωγή ενέργειας») θα πάρετε βάρος. 

Εκτός από τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, δύο άλλα πράγματα καθορίζουν πόσες θερμίδες καίει ένα σώμα κάθε μέρα:

• Πώς το σώμα χρησιμοποιεί την τροφή. Η πέψη, η απορρόφηση, η μετακίνηση και η αποθήκευση της τροφής καίει θερμίδες. Περίπου το 10% των θερμίδων που καταναλώνονται χρησιμοποιούνται για την πέψη των τροφίμων και τη λήψη θρεπτικών συστατικών. Αυτό δεν μπορεί να αλλάξει πολύ.

• Πόσο κινείται ένα σώμα. Οποιαδήποτε κίνηση, όπως το παιχνίδι , το περπάτημα  ή βόλτα του σκύλου, αποτελεί τις υπόλοιπες θερμίδες που καίει ένα σώμα κάθε μέρα. Αυτό μπορεί να αλλάξει πολύ, τόσο κάνοντας περισσότερη άσκηση όσο και περισσότερες μετακινήσεις  κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Πώς μπορώ να τον μετρήσω;

Η μέτρηση γίνεται με τη χρήση μιας ειδικής συσκευής Έμμεσης Θερμιδομετρίας ( Fitmate της Cosmed). Η συσκευή Fitmate, είναι ένα ειδικό μηχάνημα ανάλυσης αερίων μέσω του οποίου γίνεται μέτρηση των καύσεων του σώματος, των θερμίδων δηλαδή που καίμε.

 Για να διασφαλίσουμε τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια και αξιοπιστία στη μέτρηση, ιδανικά θα πρέπει να τηρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Αποφυγή έντονης άσκησης τουλάχιστον 10-12 ώρες πριν τη μέτρηση
• Αποφυγή καπνίσματος και κατανάλωσης καφεΐνης και αλκοόλ τουλάχιστον 4 ώρες πριν τη μέτρηση
• Αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων ή υγρών τουλάχιστον 3 ώρες πριν τη μέτρηση
• Αποφυγή λήψης συμπληρώματος διατροφής ή φαρμάκου που περιέχει εφεδρίνη ή ψευδοεφεδρίνη (π.χ. αντιπυρετικά για κρυολόγημα) για τουλάχιστον 4 ώρες πριν από τη μέτρηση
• Φορέστε ελαφριά ρούχα
• Προσπαθήστε να κοιμηθείτε καλά το βράδυ πριν τη μέτρηση

Αφού μάθουμε τον Μεταβολικό Ρυθμό Ηρεμίας, σχεδιάζουμε το ενδεδειγμένο σχήμα ισορροπημένης – ευέλικτης διατροφής και άσκησης, προκειμένου να επιτύχουμε τον στόχο που επιδιώκουμε κάθε φορά.